Regres ubezpieczeniowy – co to jest?

Kierowcy posiadający obowiązkowe ubezpieczenie OC często są przekonani, że gdy wyrządzą szkodę w innym pojeździe to odszkodowanie wypłaci Towarzystwo Ubezpieczeniowe. Nie zawsze tak jednak jest. Należy pamiętać, że istnieją sytuacje, w których Towarzystwo Ubezpieczeniowe po wypłaceniu odszkodowania może żądać od sprawcy jego zwrotu. Jest to regres ubezpieczeniowy.

Co to jest regres ubezpieczeniowy?

Najprościej mówiąc, jest to prawo Towarzystwa Ubezpieczeń do dochodzenia od kierowcy zwrotu odszkodowania wypłaconego innemu kierowcy z tytułu ubezpieczenia OC.

Kiedy ubezpieczycielowi przysługuje regres ubezpieczeniowy?

Regres przysługuje Towarzystwu Ubezpieczeniowemu w sytuacjach określonych w art. 43 Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Do tych sytuacji należą:

• umyślne wyrządzenie szkody,
• wyrządzenie szkody w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości,
• wyrządzenie szkody po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii,
• wejście w posiadanie pojazdu wskutek przestępstwa,
• brak wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym, z wyjątkiem przypadków, gdy chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo o pościg za osobą podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa,
• zbiegnięcie z miejsca zdarzenia.

Umyślne wyrządzenie szkody

Umyślne wyrządzenie szkody nie jest zbyt częstym zjawiskiem. To sytuacja, w której kierowca ma pełną świadomość szkodliwych skutków swojego działania i bez względu na to, działanie to podejmuje. Aby szkodę można było określić mianem umyślnej, musi zajść związek przyczynowo skutkowy pomiędzy zachowaniem i zamiarami kierowcy a szkodą.

Wyrządzenie szkody w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości

W Polsce stan po spożyciu alkoholu występuje gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

• stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo
• obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

Stan nietrzeźwości występuje natomiast, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

• stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo
• obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3

Według obowiązujących przepisów prawa, wystarczy stwierdzenie u kierowcy stanu po spożyciu alkoholu, aby ubezpieczyciel mógł wystąpić z regresem.

Wyrządzenie szkody po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych

Zgodnie z definicjami zapisanymi w ustawach:

• środek odurzający to każda substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego działająca na ośrodkowy układ nerwowy, określona w wykazie środków odurzających stanowiącym załącznik Nr 1 do ustawy. Przykładowo będzie to: amfetamina, metaamfetamina, temazepam.
• substancja psychotropowa to każda substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego działająca na ośrodkowy układ nerwowy, określona w wykazie substancji psychotropowych stanowiącym załącznik Nr 2 do ustawy. Przykładowo będzie to: heroina, kokaina, morfina.
• środek zastępczy to substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego w każdym stanie fizycznym lub produkt, roślina, grzyb lub ich część zawierające taką substancję, używane zamiast środka odurzającego lub substancji psychotropowej lub w takich samych celach jak środek odurzający lub substancja psychotropowa, których wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu nie jest regulowane na podstawie przepisów odrębnych.

Niezwykle istotną różnicą między alkoholem a środkami psychoaktywnymi jest brak ilościowego przelicznika dla spożytych substancji oraz brak określenia czasu pomiędzy spożyciem substancji a prowadzeniem pojazdu. Wynika to z ogromnej ilości substancji psychoaktywnych, różnicami w działaniu oraz możliwością ich wykrycia w organizmie (w zależności od rodzaju środka i metody badawczej, środki mogą występować w organizmie kierowcy i być wykrywalne nawet wiele miesięcy po ich zażyciu). Konsekwencją tego, regres ubezpieczeniowy może być uzasadniony gdy mamy do czynienia z samym faktem użycia środka psychoaktywnego.

Wejście w posiadanie pojazdu wskutek przestępstwa

Wejście w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa należy rozumieć w sposób szeroki. Pojęcie to obejmuje więc wszelkie zachowania wskazane w Kodeksie karnym (względnie w ustawach szczególnych) jako zbrodnie lub występki, których skutkiem (nawet pobocznym) jest objęcie w posiadanie pojazdu mechanicznego.

Brak wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym

Uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi posiada osoba, która osiągnęła wymagany w ustawie wiek, jest sprawna pod względem fizycznym i psychicznym oraz spełnia jeden z następujących warunków:

• posiada wymagane umiejętności do kierowania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu ruchu drogowego i nienarażający kogokolwiek na szkodę oraz wymagany dokument stwierdzający uprawnienie do kierowania pojazdem
• odbywa w ramach szkolenia naukę jazdy
• zdaje egzamin państwowy.

Brak wymaganych uprawnień należy rozumieć również jako:

• kierowanie innym pojazdem mechanicznym, niż uprawnia posiadana kategoria prawa jazdy
• kierowanie po utracie uprawnień, która to utrata zazwyczaj wynika z upływu czasu, na jaki zostały owe uprawnienia przyznane
• orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów przez sąd
• cofnięcie uprawnień oraz po zawieszeniu uprawnień na skutek zatrzymania prawa jazdy lub pozwolenia.

Co istotne, kierowanie pojazdem przez osobę, która w momencie wyrządzenia szkody nie była w stanie okazać dokumentu stwierdzającego wymagane uprawnienia do kierowania pojazdem, nie oznacza jeszcze braku uprawnień, lecz brak dokumentu stwierdzającego ich posiadanie.

Zbiegnięcie z miejsca zdarzenia

Zbiegnięcie z miejsca zdarzenia ma miejsce, gdy sprawca zdarzenia samowolnie oddali się z miejsca zdarzenia. Zachowanie to musi jednak posiadać znamiona ucieczki, której celem jest uniknięcie odpowiedzialności karnej. Idąc dalej, działania sprawcy muszą zmierzać do uniemożliwienia lub utrudnienia ustalenia jego tożsamości, zatajenie przed organami ścigania samego zdarzenia lub też okoliczności z nim związanych, tj. kierowanie w stanie po spożyciu alkoholu, brak uprawnień do kierowania pojazdem itp.

Regres ubezpieczeniowy – jak się przed nim bronić?

Ubezpieczyciel może wystąpić z regresem ubezpieczeniowym gdy istnieje jedna (lub więcej) z wymienionych wyżej przesłanek oraz co ważne – wypłacenie przez Towarzystwo Ubezpieczeniowe odszkodowania za szkodę, za której naprawienie odpowiadał kierowca.

O ile większość opisanych sytuacji jest zazwyczaj oczywista, o tyle kwestia umyślnego wyrządzenia szkody i zbiegnięcia z miejsca zdarzenia są dyskusyjne. W związku z tym, gdy ubezpieczyciel wystąpi o regres, warto dokonać analizy wszystkich okoliczności i przygotować ewentualne dowody, mogące poprawić naszą sytuację i rozwiać pewne wątpliwości.

W tym miejscu, niezwykle cenna może okazać się pomoc profesjonalnej Kancelarii Odszkodowawczej, która przeprowadzi fachową analizę, pomoże przygotować niezbędne dokumenty, zajmie się komunikacją z Towarzystwem Ubezpieczeniowym oraz gdy zajdzie taka konieczność – będzie reprezentowała Klienta przed sądem.

Podsumowując, gdy spowodujemy szkodę w innym pojeździe, nie zawsze uda nam się uniknąć odpowiedzialności finansowej. W niektórych sytuacjach ubezpieczyciel ma prawo żądać od nas zwrotu pieniędzy, wypłaconych z tytułu odszkodowania. Co jednak istotne – my w takiej sytuacji mamy prawo pełne prawo kwestionować roszczenie Towarzystwa Ubezpieczeniowego, co często przynosi oczekiwany rezultat.