Będąc pacjentem oczekujesz profesjonalnej opieki medycznej i postępowania w zgodzie ze sztuką lekarską. Niejednokrotnie zdarza się jednak, że nie tylko nie otrzymujesz oczekiwanej pomocy medycznej, ale wręcz przeciwnie – twój stan zdrowia na skutek zaniedbań w procesie udzielania świadczeń zdrowotnych pogarsza się.

Dlatego też, dzisiejszy wpis poświęcony został kwestii kiedy i w jakiej wysokości pacjentowi przysługuje roszczenie o zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia.

Zgodnie z przepisami, zawinione naruszenie praw pacjenta może skutkować przyznaniem przez sąd poszkodowanemu odpowiedniej sumy, tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Pojęcie „pacjenta”

Pacjentem w rozumieniu przepisów jest osoba:

  • zwracająca się o udzielenie świadczeń zdrowotnych
  • korzystająca ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych
  • korzystająca ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez osobę wykonującą zawód medyczny.

Czym są prawa pacjenta?

Prawa pacjenta to zbiór praw, które zawarte są zarówno w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, jak i w szeregu innych ustaw, w tym ustawie z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.

Prawami pacjenta są między innymi:

  • prawo do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością, odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej
  • prawo do tajemnicy informacji związanych z pacjentem (w szczególności informacji o stanie zdrowia, rozpoznaniu i rokowaniu, badaniach i ich wynikach)
  • prawo do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych – zgoda lub odmowa powinna zostać poprzedzona przedstawieniem pacjentowi wyczerpujących informacji na temat planowanego lub już udzielanego świadczenia
  • prawo do poszanowania intymności i godności pacjenta
  • prawo do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza
  • prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego (w szczególności prawo do kontaktowania się z innymi osobami, prawo do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej)
  • prawo do opieki duszpasterskiej.

Kiedy przysługuje zadośćuczynienie za naruszenie praw pacjenta?

Pacjentowi przysługuje roszczenie o zadośćuczynienie, gdy spełnione zostaną dwie przesłanki:

  • naruszenie praw pacjenta
  • zawinienie sprawcy.

Pierwsza z przesłanek spełniona zostanie, jeżeli dojdzie do naruszenia praw pacjenta. Przykładowe prawa pacjenta, które mogą zostać naruszone, wymienione zostały powyżej.

W przypadku przesłanki zawinienia należy ją rozumieć jako naruszenie staranności co najmniej w formie niedbalstwa. Oznacza to niedołożenie należytej staranności, jaka jest w danych okolicznościach wymagana dla właściwego zachowania, zapewniającego przestrzeganie praw pacjenta.

Kto może naruszyć prawa pacjenta?

Przestrzeganie praw pacjenta jest obowiązkiem:

  • organów władzy publicznej właściwych w zakresie ochrony zdrowia
  • Narodowego Funduszu Zdrowia
  • podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych
  • osób wykonujących zawód medyczny (lekarze)
  • innych osób uczestniczących w udzielaniu świadczeń zdrowotnych (np. pielęgniarka).

To zatem powyżej wskazane podmioty mogą dopuścić się zawinionego naruszenia praw pacjenta.

Co to jest zadośćuczynienie?

Zadośćuczynienie powszechnie rozumiane jest jako moralne lub materialne wynagrodzenie za coś, rekompensata. Zadośćuczynienie pieniężne za krzywdę to pieniężne wyrównanie uszczerbku o charakterze niemajątkowym. Jego podstawową funkcją jest funkcja kompensacyjna. Zadośćuczynienie ma zatem na celu złagodzenie cierpień fizycznych i psychicznych poszkodowanego (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1962 r., sygn. akt: IV CR 902/61, OSNCP 1963, poz. 107).

Co do wysokości świadczenia jakiego może dochodzić pacjent – nie jest ono wskazane wprost. Wysokość zadośćuczynienia, zgodnie z przepisami prawa ma być ,,odpowiednia’’. To zatem Sąd oceniając całokształt okoliczności sprawy ustala odpowiednią sumę w stosunku do doznanej krzywdy. Zgodnie z utrwaloną już linią orzeczniczą, Sąd powinien przy tym wziąć pod uwagę:

  • cierpienie fizyczne i psychiczne poszkodowanego (ich intensywność i czas trwania)
  • skutki, jakie zdarzenie wywarło w ograniczeniach w życiu codziennym, planach życiowych, w sferze zawodowej, możliwości funkcjonowania w rodzinie i w dotychczasowym środowisku.

Indywidualna ocena wskazanych okoliczności może prowadzić do przyznania poszkodowanemu zadośćuczynienia w kwocie od kilku do nawet kilkuset tysięcy złotych.

Kiedy zadośćuczynienie nie przysługuje?

Zgodnie z Ustawą o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, roszczenie o zadośćuczynienie nie przysługuje w przypadku naruszenia prawa pacjenta do:

  • przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne
  • informacji o rodzaju i zakresie świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych
  • dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia
  • zgłaszania działań niepożądanych produktów leczniczych.

Jak widać, niewłaściwe zachowanie personelu medycznego może prowadzić do naruszenia praw pacjenta, które mogą mieć różne skutki. Jeśli zatem podczas pobytu w szpitalu czy w przychodni doszło do naruszenia Twoich praw jako pacjenta, warto dokonać analizy zaistniałej sytuacji. Prawidłowa ocena sprawy może bowiem skutkować wnioskiem, że należy Ci się zadośćuczynienia, o które warto walczyć.